Purmerend – Een burgerarrest, ook wel burgeraanhouding genoemd.
Het is een wettelijke mogelijkheid voor gewone burgers om iemand aan te houden bij een strafbaar feit. Maar wat zijn precies uw rechten en plichten als u een verdachte wilt tegenhouden?
Gister zagen wij in Amsterdam een schoolvoorbeeld van een burgeraanhouding. Een Britse man hield iemand aan die vijf andere personen met een mes zou hebben gedreigd of gestoken. De beelden van de steekpartij en de aanhouding gaan de hele wereld over. Een heldendaad of roekeloos gedrag?
Volgens artikel 53 van het Wetboek van Strafvordering mag een burger iemand op heterdaad aanhouden als diegene een strafbaar feit pleegt. Heterdaad betekent dat u de dader betrapt tijdens of direct na het plegen van een misdrijf. Dit geldt zowel voor kleine vergrijpen, zoals winkeldiefstal, als voor ernstigere delicten zoals mishandeling.
Britse man
Nu was in dit geval de aanhouder een Brit die hier voor vakantie op bezoek was. De vraag die dan rijst, mag deze toerist overgaan tot de handeling als gister. Had hij het recht zo te handelen?
Ja, ook een buitenlander mag in Nederland een burgerarrest uitvoeren. Artikel 53 van het Wetboek van Strafvordering stelt geen nationaliteitsvereiste. Iedereen die getuige is van een strafbaar feit op heterdaad mag de verdachte aanhouden, ongeacht de nationaliteit of verblijfsstatus van de aanhouder.
Wel gelden dezelfde regels als voor Nederlandse burgers. Het moet gaan om een heterdaad situatie. De verdachte moet zo snel mogelijk aan de politie worden overgedragen. Geweld mag alleen als het noodzakelijk en proportioneel is.
Heterdaad
Dus of u nu toerist, expat of arbeidsmigrant bent, alle hebben in principe hetzelfde recht op het uitvoeren van een burgeraanhouding als een Nederlander. Toch blijft het altijd verstandig om goed na te denken over de risico’s en indien mogelijk, de politie te waarschuwen in plaats van zelf in te grijpen.
In principe mag alleen geweld gebruiken als dat strikt noodzakelijk is om de verdachte tegen te houden. Dit wordt “gepast geweld” genoemd. Denk hierbij aan een lichte duw of het vasthouden van een arm om de persoon te beletten te vluchten. Ernstig geweld, zoals slaan of gebruik van wapens, is alleen toegestaan als het een situatie van noodweer betreft. Dat betekent dat u zichzelf of anderen beschermt tegen direct gevaar.
Hoewel een burgeraanhouding wettelijk is toegestaan, brengt het ook risico’s met zich mee. De verdachte kan zich verzetten en agressief reageren, waardoor u of anderen gewond kunnen raken. Daarnaast kan de politie later beoordelen dat uw optreden buitenproportioneel was, wat kan leiden tot juridische gevolgen.
Aanhoudingen
Burgeraanhoudingen komen in Nederland geregeld voor, vooral bij winkeldiefstallen en straatroven. Beveiligers, winkelpersoneel en omstanders grijpen soms in wanneer zij een verdachte betrappen. Bekende voorbeelden zijn winkeliers die dieven tegenhouden of burgers die een vluchtende overvaller achtervolgen en overmeesteren.
Toch wordt het niet altijd aangeraden om zelf in te grijpen. De politie adviseert vaak om in plaats daarvan direct 112 te bellen en een duidelijke omschrijving van de verdachte door te geven. Dit verkleint het risico op escalatie en zorgt ervoor dat professionals de situatie kunnen afhandelen.
Een burgerarrest is een krachtig middel dat u kunt gebruiken bij een strafbaar feit op heterdaad. U mag ingrijpen, maar geweld moet altijd proportioneel blijven. Hoewel het een heldendaad kan lijken, blijft voorzichtigheid geboden. In veel gevallen is het veiliger om de autoriteiten te waarschuwen en zelf buiten gevaar te blijven.
Gewond
In Amsterdam ging het wat de aanhouding betreft allemaal goed. De verdachte raakte gewond aan zijn been en moest voor de behandeling daarvan naar het ziekenhuis. Hoe met de slachtoffers op dit moment gaat, is niet bekend of wordt geen mededeling omtrent gedaan.